domingo, 19 de julho de 2015

"GRACIAS, GRECIA" NUESTRA HERENCIA


Por Francisco José dos Santos Braga


A REVERÊNCIA ESPANHOLA AO LEGADO GREGO EM PROL DO MUNDO


Esta é a Grécia através dos olhos de estrangeiros que encontram a oportunidade, ocasionada pela crise das instituições europeias, de divulgarem a sua mensagem... pelo legado que a Grécia deixou à história do planeta. 

É possível que alguns insultem a Grécia por causa da crise, contudo há também muitos que reconhecem sua contribuição à humanidade e queiram agradecer-lhe.


"OBRIGADOS, GRÉCIA"  NOSSA HERANÇA


Gregos: Um vídeo comovente que provoca cascata de lágrimas. Não pelo que somos e representamos, mas pelo que nunca conseguimos nos tornar. Por tudo isso que possuímos, mas nunca ganhamos.

Estrangeiros: Por todas as virtudes invejáveis que nos legaram, mas a serviço das quais nunca estivemos.

Gregos: Como é possível dispormos de tanta "riqueza", mas sermos tão pobres (como pessoas)?

O vídeo não é novo, mas talvez alguns deveriam vê-lo. Trata-se de um vídeo solidário à Grécia que foi criado por iniciativa de alunos e professores espanhóis da Universidade de Murcia. Dezenas de jovens, professores, catedráticos, mas também funcionários, lembram ao mundo o antigo legado grego: a riqueza linguística, os conceitos, a filosofia, a contribuição da Antiga Grécia à democracia, as Artes, a Cultura... e não só. E encontraram esta forma especial para prestarem um tributo à Grécia por tudo o que ofertou à humanidade até agora.


https://youtu.be/13RNeRtZ2TQ





domingo, 5 de julho de 2015

BATALHA NAVAL DE SALAMINA, À QUAL O OCIDENTE DEVE A SUA EXISTÊNCIA


Por Francisco José dos Santos Braga


 
O monumento e o espaço circundante da Batalha Naval hoje





"E assim, prontos os barcos a tempo e dirigidos por um comandante hábil e de visão, foram com mestria utilizados na invasão de 480 a.C., e a sua atuação mudou a história de Atenas, a da Grécia e até a da Europa. Decorria o início do século V a.C., e a Grécia ainda não havia chegado ao apogeu do período clássico nem produzira as suas mais importantes realizações culturais. E dado que a cultura europeia — e por extensão a ocidental — é profundamente devedora da grega, mesmo quando recebida através da romana, ou de outras posteriores, naturalmente não será difícil imaginar que a nossa cultura seria hoje bem diferente se a vitória em Salamina tivesse pendido para o lado dos Persas."
FERREIRA, José Ribeiro: Um momento crucial para a Europa: As Guerras Medopersas (490-479 a.C.). Revista Debater a Europa, nº 7, jun/dez 2012, p. 12. 

Monumento




I.  INTRODUÇÃO 


Quem lê o título deste trabalho, pode interpretar que haja um exagero por parte deste autor. Mas não é este o caso. Esta pesquisa mostra que muitos outros comungam dessas mesmas ideias e pretendo aqui discutir algumas e apresentar argumentos a favor dessa tese já presentes em obra histórica que data de algumas décadas antes do nascimento de Jesus Cristo.

Para justificar o título do presente trabalho, inicialmente apresento minha tradução do texto "A Batalha Naval de Salamina", por Diodoro Sículo, diretamente da língua grega. Adicionalmente, apresento algumas notas explicativas que vêm em socorro da tese aqui esposada, esclarecendo alguns pontos de vista apresentados no texto.

Há muito venho publicando matérias sobre a língua grega, a música antiga e a cultura helênica, adotando a postura de um "filélinas", alguém que ama o povo grego, inspirando-me no exemplo edificante do mais eminente "filélinas" de todos os tempos, o poeta inglês Lord Byron, que encontrou a morte em Missolonghi (1824), quando lutava pela Independência dos Gregos.

A sugestão para o título desta matéria me foi dada pelo Prof. Alexandre Orfanídis, residente em Atenas, a quem gostaria de agradecer pelas excelentes ideias de produção de novos artigos.



II.  TRADUÇÃO DO TEXTO GREGO POR FRANCISCO JOSÉ DOS SANTOS BRAGA




A BATALHA NAVAL DE SALAMINA, por Diodoro Sículo ("Biblioteca Histórica" - 11º Livro) ¹




Destruição das áreas circunvizinhas Debate sobre a tese de defesa


Cap. 14. Enquanto ocorriam essas coisas, Xerxes, tendo retirado o seu exército das Termópilas ², avançou através do território da Fócida, saqueando as cidades e arruinando toda a propriedade no campo. Os habitantes da Fócida, que tinham escolhido ficar ao lado dos Gregos, vendo que estes eram incapazes de oferecer resistência, abandonaram todas as suas cidades e refugiaram-se no território intransitável do Parnaso. Na sequência, o rei atravessou o território dos Dórios, sem prejudicar ninguém, porque esses tinham se aliado aos Persas. Ali, deixou parte da sua armada, à qual ordenou ir a Delfos, para incendiar o santuário de Apolo e pilhar as oferendas votivas, enquanto ele acompanhado dos bárbaros restantes avançou até a Beócia, onde também acampou. Aqueles que tinham sido enviados para pilharem o oráculo, avançaram até o templo de Atena Prónoia, mas ali, estranhamente, começaram a cair uma chuva forte e muitos raios do céu e, além disso, a tempestade descolou e lançou sobre o exército de bárbaros grandes rochedos, resultando na morte de um grande número de Persas, quando todos, aterrorizados pela intervenção dos deuses, escaparam às pressas da região. Assim, o oráculo de Delfos, aos cuidados de uma providência divina, escapou do saque. Os habitantes de Delfos, querendo deixar para os pósteros lembrança perene do aparecimento dos deuses (entre os homens), erigiram um troféu junto do templo de Atena Prónoia, no qual gravaram o seguinte poema elegíaco:

"Memorial da guerra que protege os homens e testemunha da vitória, 
os habitantes de Delfos me erigiram, agradecendo a Zeus e a Apolo,
os quais repeliram as fileiras saqueadoras dos Medos e
protegeram o santuário coroado de cobre."

Tholos (construção em formato circular, feita de colunas dóricas, 
em mármore) ao Santuário da deusa Atena Prónoia em Delfos

Neste ínterim, Xerxes e seus homens, atravessando a Beócia, destruíram completamente a região de Thespies, e as Plataies, que estavam desertas, as incendiaram, porque todos os habitantes daquelas cidades tinham fugido para o Peloponeso. Depois disso, penetraram na Ática, onde devastaram o campo, enquanto punham abaixo Atena e queimavam os templos dos deuses. Enquanto o rei estava ocupado com essas coisas, a esquadra velejou de Euboea ³ aportando na Ática, tendo saqueado tanto Euboea quanto as costas da Ática.

Cap. 15. [...]  Os Atenienses que se achavam em Salamina, vendo a Ática queimar e ouvindo dizer que o santuário de Atena tinha sido posto abaixo, desanimaram-se completamente. De igual forma, também os Gregos, que tinham se reunido de todo canto só no Peloponeso, tinham sido tomados de grande temor. Foram ditas muitas e variadas ideias, e os habitantes do Peloponeso, cuidando apenas de sua segurança, afirmavam que a batalha devia se dar na região do Istmo, pois tinha sido fortificado com uma muralha, e assim, se algo não fosse bem na batalha naval, os vencidos poderiam refugiar-se imediatamente em lugar seguro no Peloponeso, enquanto, se todos se engaiolassem juntos na ilhota de Salamina, cairiam nas adversidades, das quais dificilmente escapariam. Temístocles sugeriu que se desse no estreito de Salamina a batalha dos navios, porque teriam grande vantagem aqueles que combatessem com poucos navios contra um número muito superior. De uma maneira geral, demonstrou a que a região ao redor do istmo era completamente imprópria para a batalha naval, porque o combate se daria em mar aberto e os Persas, por causa da amplidão, desfariam facilmente os poucos navios com os seus mais numerosos. Com muitos outros argumentos semelhantes que combinavam com a circunstância, convenceu-os a todos a votarem a favor de seu próprio plano.



A batalha naval de Salamina 



Cap. 16. Quando finalmente se chegou à decisão comum de realizar-se a batalha naval em Salamina, os Gregos começaram os preparativos necessários para enfrentar os Persas e os perigos. O almirante Eurybíades, então, acompanhado por Temístocles, encarregou-se de incitar as tripulações e de instigá-las para encarar o risco vindouro. Contudo, os homens não obedeciam e, como estavam todos aterrorizados pelo tamanho das forças persas, não davam importância aos comandantes, mas todos estavam decididos a deixar o porto de Salamina em direção ao Peloponeso. Mas também a infantaria dos Gregos não temia menos as forças dos inimigos, visto que os aterrorizava a perdição dos homens mais notáveis nas Termópilas, e ao mesmo tempo as ruínas na Ática que se achavam diante de seus olhos provocavam-lhes desfalecimento. Os membros do sinédrio dos Gregos, vendo a agitação das massas e o medo geral, votaram a favor da construção de uma muralha ao longo do Istmo. As obras foram realizadas com rapidez por causa do entusiasmo e da multidão de trabalhadores. Os habitantes do Peloponeso fortaleceram a muralha que se estendia sobre quarenta estádios, de Léchaio até Cenchras, enquanto os que se encontravam em Salamina, juntamente com toda a esquadra, estavam tão atemorizados que não obedeciam mais aos seus comandantes. 

T e m í s t o c l e s

Cap. 17. Temístocles, vendo que o almirante Eurybíades não era capaz de catalisar o ímpeto da multidão mas também que o estreito de Salamina podia contribuir muitíssimo para a vitória, maquinou o seguinte: convenceu alguém a desertar em favor de Xerxes e garantir-lhe que os navios estavam para escapar às escondidas daquela região e reunir-se no Istmo. Assim o rei (Xerxes), que acreditava nessas coisas que lhe eram comunicadas, porque lhe pareciam plausíveis, apressou-se para impedir que as forças navais dos Gregos fizessem contato com as forças da infantaria em terra. Enviou (Temístocles) então imediatamente a frota dos Egípcios, ordenando-lhes obstruir a passagem entre Salamina e a região de Megaris. O contigente principal de seus navios enviou-o a Salamina, dando ordem para provocarem os inimigos e para ser considerado o combate com navios. Os trirremes foram dispostos por ordem de nações, de forma a se ajudarem mutuamente de bom grado, devido à mesma língua e a familiaridade entre si. Quando a esquadra foi alinhada dessa forma, os Fenícios ocuparam a ala direita, enquanto os Gregos se colocaram na ala esquerda do lado dos Persas. Os comandantes dos contingentes jônicos (da esquadra persa) enviaram um homem de Samos aos Gregos para informá-los detalhadamente sobre tudo o que o rei (Xerxes) decidira fazer e sobre a disposição das suas tropas para a batalha, e para dizer que, no curso do combate, haveria deserção por parte dos bárbaros. Quando o habitante de Samos chegou nadando às escondidas e informou Eurybíades sobre isso, Temístocles, constatando que seu estratagema funcionava conforme tinha planejado, estava exultante e estimulava as tripulações à batalha. Os Gregos, encorajando-se com promessa dos Jônios, visto que também a circunstância os obrigava a travar a batalha naval, até mesmo contra a sua própria vontade, desceram todos juntos de bom grado a Salamina para se prepararem para a batalha naval.  


Em destaque: Salamina, Piréus, Greek main force, 
Persian main force, Corinthian and Egyptian ships

Cap. 18. Por fim, quando os homens de Eurybíades e de Temístocles alinharam as suas tropas, a ala esquerda ocuparam os Atenienses e Lacedemônios, em frente aos navios dos Fenícios, porque estes tinham grande predomínio tanto pelo grande número de navios quanto pela experiência que tinham pelos seus antepassados na habilidade náutica. Os habitantes de Égina e Megaris ocupavam a ala direita, uma vez que eram considerados os melhores marinheiros depois dos Atenienses e pelo fato de que exibiriam o melhor estado de espírito, vendo que apenas eles dentre os Gregos não teriam nenhum refúgio no caso de algo dar errado na batalha naval. A ala central ocuparia a tripulação restante dos Gregos. Então com essa estrutura zarparam e ocuparam a passagem estreita entre Salamina e o Heracleium .  O rei (Xerxes) ordenou a seu almirante avançar contra os inimigos, enquanto ele próprio se movia costa abaixo até um lugar em frente de Salamina, de onde pudesse assistir ao curso da batalha naval. Os Persas, ao avançarem, mantinham a sua formação, visto que tinham muito espaço. Mas quando chegaram ao estreito, porém, foram obrigados a separar da formação alguns navios, criando dessa forma grande desordem. O almirante, que conduzia adiante a formação e foi o primeiro a travar combate, foi morto, tendo lutado gloriosamente. Quando seu navio afundou, a confusão apoderou-se da esquadra dos bárbaros, porque os que mandavam eram agora muitos e não davam todos as mesmas ordens. Consequentemente, pararam o avanço e diminuíram a velocidade dos navios para retornarem ao amplo espaço. Os Atenienses, vendo a desordem dos bárbaros, agora os perseguiam e atingiam também outros navios com os esporões da proa, enquanto privavam outros das fileiras de remos. Como os remadores não podiam fazer o seu trabalho, muitos dos trirremes dos Persas ficaram de lado para o inimigo e eram repetidamente danificados pelo espigão da proa dos navios inimigos. Por isso, pararam de bater em retirada simplesmente e, fazendo giro, punham-se em fuga precipitada.

Xerxes assiste ao desembarque da batalha naval -
Reprodução fictícia a partir da descrição


Cap. 19.  Quando os navios fenícios e cipriotas foram vencidos pelos Atenienses, os navios  dos Cilícios e dos habitantes da Pamphylia, como também os dos Lycios, que os seguiam na linha, inicialmente resistiam vigorosamente, porém mal viram os navios mais possantes, puseram-se em fuga, abandonando esses também o combate. Na outra ala, deu-se forte batalha naval e durante um certo espaço de tempo o combate estava equilibrado. Entretanto, mal os Atenienses retornaram, já que tinham perseguido os Fenícios e os Cipriotas até terra firme, os bárbaros foram obrigados por aqueles a fazer um giro e perderam muitos de seus navios. Desta forma, então, predominaram os Gregos vencendo os bárbaros em batalha naval  ilustre. Durante o combate, foram destruídos quarenta navios dos Gregos, enquanto, dos Persas, mais de duzentos, sem contar os que foram capturados juntamente com sua tripulação. O rei (Xerxes), para quem a derrota tinha sido inesperada, fez executar todos os Fenícios que foram os principais responsáveis pelo início da fuga, e ameaçou castigar também os restantes.  Os Fenícios, temerosos das ameaças, inicialmente desembarcaram na Ática e, quando anoiteceu, abriram as velas rumo à Ásia. Temístocles agora, que foi considerado o causador da vitória, concebeu outro estratagema não inferior àquele que descrevemos. Já que os Gregos temiam combater em terra firme contra tantas dezenas de milhares, diminuiu (Temístocles) drasticamente as forças terrestres dos Persas da seguinte forma: enviou o educador dos seus próprios filhos a Xerxes para informar-lhe que os Gregos pretendiam navegar à ponte de navios   e destruí-la.

Por essa razão o rei, acreditando nas palavras dele, quando lhe pareceram plausíveis, temeu ser privado da possibilidade do regresso à Ásia, agora que os Gregos controlavam o mar, e decidiu passar por cima apressadamente da Europa para dentro da Ásia, deixando Mardonius atrás na Grécia com cavalaria e infantaria seletas, cujo número total não era menos do que quatrocentos mil. Assim Temístocles, pelo uso dos dois estratagemas, causou notáveis vantagens para os Gregos.

Esses foram os eventos que tiveram lugar na Grécia naquela época.

Fontesite "ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ", in http://www.hellinon.net/ANEOMENA/Salamis.htm



III.  NOTAS EXPLICATIVAS DE FRANCISCO JOSÉ DOS SANTOS BRAGA



¹  Diodoro Sículo ou Siciliano (Διόδωρος Σικελιώτης) nasceu em Agyrio (hoje Agira), Sicília (Σικελία em grego). São Jerônimo diz que ele floresceu no 4º ano da 180ª Olimpíada (i.e. 49 a.C.). Mas as informações que temos sobre sua vida são todas indiretas, deduzidas de sua própria obra.
Sabe-se, com razoável certeza, que esteve no Egito, entre 60 a.C. e 57 a.C., aproximadamente, onde iniciou as pesquisas necessárias para suas atividades de historiador, trabalho que se prolongou durante os 30 anos seguintes. Parece que em 56 a.C. viajou para Roma e lá ficou durante muito tempo, certamente consultando os arquivos e registros disponíveis.
Diodoro produziu uma única obra, "Biblioteca Histórica" (também chamada de "História Universal"), que reunia 40 livros escritos em língua grega comum ou "koiné", sendo que somente os livros 1-5 e 11-20 sobreviveram, praticamente na íntegra; dos outros, restam apenas alguns fragmentos. Mesmo assim, "Biblioteca Histórica" é o mais extenso relato sobre a história da Grécia e de Roma que chegou até nós, desde as origens míticas até as últimas décadas da República Romana.
Nos capítulos 19 e 20 do 5º livro, ele menciona a viagem de uma frota de Fenícios que teria saído da costa da África, perto de Dakar, e navegado pelo oceano Atlântico, no rumo do Sudoeste. Em função desse registro, especula-se a possibilidade desses Fenícios terem chegado ao continente americano.
A obra de Diodoro é uma compilação frequentemente contraditória, confusa e repetitiva de fontes mais antigas. A cronologia é, via de regra, confiável, mas a narrativa contém afirmativas ingênuas e, às vezes, erros grosseiros, além da ausência de qualquer análise dos fatos. Por isso, Diodoro é geralmente apontado como um compilador competente, mas um mau historiador.

Fonte: Wikipedia, verbete "Diodoro Sículo"

²   No livro "Portões de Fogo - Um Romance Épico da Batalha das Termópilas", seu autor Steven Pressfield faz a seguinte descrição da batalha no desfiladeiro das Termópilas:
"Em 480 a.C., as forças do Império Persa sob o Rei Xerxes, compostas de aproximadamente um ou dois milhões de homens, transpuseram o Helesponto para invadir e escravizar a Grécia.  
Em uma ação retardada e esperada, uma força seleta de trezentos Espartanos foi despachada para o desfiladeiro das Termópilas no norte da Grécia, onde as fronteiras rochosas eram tão estreitas que o grande número de Persas e sua cavalaria seriam, pelo menos em parte, neutralizados. Ali, esperava-se que uma força de elite disposta a sacrificar a própria vida pudesse deter, pelo menos por alguns dias, os milhões de invasores. 
Trezentos Espartanos e seus aliados conseguiram conter, durante sete dias, dois milhões de homens, antes de, suas armas estraçalhadas, arruinadas na matança, lutarem "com mãos vazias e dentes" (como registrado pelo historiador Heródoto) até, finalmente, serem dominados. 
Os Espartanos e seus aliados, os Théspios, morreram até o seu último homem, mas o tempo que conseguiram ao preço de suas vidas permitiu que os Gregos se reorganizassem e, naquele outono e primavera, derrotassem os Persas em Salamina e Plateia, e preservassem a fonte da democracia e liberdade ocidental, impedindo que morressem em seu berço. 
Dois memoriais permanecem ainda hoje nas Termópilas. No moderno, chamado de monumento a Leônidas, em homenagem ao rei espartano que ali caiu, está gravada sua resposta à exigência de Xerxes para que os Espartanos depusessem suas armas. A reposta de Leônidas foram três palavras:  
'Venham pegá-las.'  
O segundo monumento, o antigo, é uma simples pedra sem adorno, gravada com as palavras do poeta Simonides. Seus versos talvez componham o mais famoso de todos os epitáfios guerreiros:  
'Digam aos Espartanos, estranhos que passam, que aqui, obedientes às suas leis, jazemos.' "

³   Ilha de Évvoia, em grego moderno, ou Negroponte, a maior na Grécia depois de Creta.

  Ou seja, toda a Acrópole.

  Conta-se que houve longa discussão entre o comandante espartano Eurybíades e o general ateniense Temístocles acerca da melhor estratégia para vencer os Persas invasores. Cego de ira, Eurybíades levantou seu bastão para bater em Temístocles e este exclamou: "Bate, mas escuta!" Acalmados os ânimos, foram levados a cabo os planos de Temístocles e ambos (o comandante e o general) conseguiram vencer, o que demonstra que é melhor o diálogo do que a violência.

  O Heracleium era um santuário de Hércules no continente onde apenas uma passagem estreita separava a ilha da Ática.

  Helesponto, hoje estreito dos Dardanelos, ligação entre a Europa e a Ásia e lugar de grande importância estratégica e comercial, já que domina a entrada do mar Mediterrâneo para Istambul e para o mar Negro. O estreito dos Dardanelos ocupa, junto com o de Bósforo, um papel relevante na história do Velho Mundo. Liga o mar Egeu ao de Mármara e separa a península de Gallipoli, na Europa, da de Anatólia, na Ásia. Com 61km de extensão, sua largura varia de apenas 1.200m (em frente à cidade de Çanakkale) a sete quilômetros, com 55 a 95m de profundidade.
Os Dardanelos (o antigo Helesponto dos Gregos) deve seu nome à cidade de Dardanus (próxima à antiga Tróia).
Em 480 a.C., os persas, comandados por Xerxes, cruzaram o estreito com uma ponte de barcos; sua intenção era conquistar a Grécia. Em 334 a.C., Alexandre o Grande também o atravessou, mas em direção contrária.

Fonte: WIKIPEDIA, verbete "Hellespont"




IV.  REFERÊNCIAS  BIBLIOGRÁFICAS 




FERREIRA, José Ribeiro: Um momento crucial para a Europa: As Guerras Medopersas (490-479 a.C.). Revista Debater a Europa, nº 7, jun/dez 2012


PRESSFIELD, Steven: Portões de Fogo - Um Romance Épico da Batalha das Termópilas, Rio de Janeiro: Editora Objetiva, 2001

Site "ΕΛΛΗΝΩΝ ΔΙΚΤΥΟ": Η ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΗΣ  ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ, in http://www.hellinon.net/ANEOMENA/Salamis.htm  Acesso em 4 de julho de 2015. 

WIKIPEDIA: verbete "Diodoro Sículo".

YOUTUBE: A batalha naval de Salamina (Parte I)  -  https://youtu.be/x4yp9MEfrCc
A batalha naval de Salamina (Parte II)  -   https://youtu.be/xerVahosJ28

sexta-feira, 3 de julho de 2015

ΒLOGS ΚΑΙ Ο FOUCAULT


Του Φραγκίσκου Ζοζέ ντος Σάντος Μπράγκα  

 

Ποια είναι η διαδικασία για να αναζητήσει κάποιος συγγραφέας το χωροδιάστημα ενός blog; Πολλοί είναι οι λόγοι που παρακινούν ένα άτομο να εκτεθεί ενώπιον των χρηστών του διαδικτύου. Αφού τα blogs έχουν ιδιάζουσες λογικές που ανήκουν σ’ αυτά, οι συγγραφείς τους εκτυπώνουν την καθεαυτήν προσωπικότητά τους. Αυτό που φαίνεται από δω και στο εξής εφαρμόζεται αποκλειστικά και μόνο στα blogs που να υπάρχει μία ομιλία περί του Εγώ, δηλαδή, όπου ο συγγραφέας εξασκεί τη σκέψη περί του εαυτού του.

Νομίζω πως ο Μichel Foucault είναι ένας από τους θεμελιώδεις συγγραφείς για το συλλογισμό μιας γραφής του ιδίου τους του εαυτού, την οποία ονομάζει “l’ écriture de soi”, τα ίχνη της οποίας ταύτισε στον ελληνο-ρωμαικό πολιτισμό του πρώτου και δεύτερου αιώνα μ.χ. Η έννοια τοιαύτης γραφής συνδέεται με τη συνεχή άσκηση μιας σκέψης περί του εαυτού του. Το τι η γραφή του ιδίου του εαυτού παρέχει είναι μία ομιλία περί του Εγώ, καθιστά δυνατό το σχηματισμό του Εγώ. Το Εγώ γεννιέται με το λέγειν και τη γραφή. Αυτήν τη γραφή, που είναι ένας τρόπος σχηματισμού του Εγώ, ο Foucault την ονομάζει “ηθοποιητική”, για να χρησιμοποιήσει ένα επίθετο που ικανοποιούσε τον Πλούταρχο.

Δύο είναι οι τρόποι που η γραφή του εαυτού του παίρνει στον ελληνο-ρωμαικό πολιτισμό.
Ο πρώτος σχηματιζόταν από τα “υπομνήματα” , που αποτελούνταν από σημειώσεις γραπτώς, προσωπικά τετράδια περιέχοντας μνείες, αποσπάσματα έργων ή συλλογισμοί που χρησίμευαν για “aide-mémoire” για την καθημερινότητα.

Ο άλλος τρόπος γραφής του εαυτού του αποτελείτο από την αλληλογραφία. Υπό τη μορφή “υπομνημάτων” στέλνοντάς τα σε άλλους, ή ακόμα όταν ο αποστολέας αλληλογραφούσε με κάποιον για να τον βοηθήσει, αυτή η επιστολή, και στις δύο περιπτώσεις, ήταν για το συγγραφέα ένας τρόπος εξάσκησης.

“Το να γράφεις είναι λοιπόν ‘να εκτίθεσαι’, να γίνει ορατό το πρόσωπό σου προς τον άλλον. Και γι’ αυτό χρειάζεται να κατανοήσεις πως η επιστολή είναι ταυτόχρονα ένα βλέμμα που κανείς απευθύνει στον παραλήπτη (όπου, από την επιστολή που λαβαίνει, αισθάνεται κοιταγμένος) και ένας τρόπος να δίνεται στο βλέμμα του απ’ ότι λέει περί του εαυτού του.” (Η μετάφρασή μου του Foucault, 2001: 1244) Δηλαδή, πρέπει να συμπίπτει το βλέμμα του άλλου μ’ εκείνο (το βλέμμα) που επιστρέφει στον εαυτό του.

Σ’ αυτό το σημείο είναι δυνατό να διαπιστώσουμε  την ανάγκη να διαθέτει ο συγγραφέας του blog ένα χαρακτηριστικό ρητορικό ρυθμό, συνοδευόμενο από κάποια ικανότητα πεποίθησης, είτε στις αυτοβιογραφικές αναφορές, είτε στις φαντασιώδεις συνεντεύξεις με επίσης φαντασιώδεις συνομιλιτές.

Αλλά γιατί αναφέρομαι στον Foucault για να μιλήσω γύρω από blog; Επειδή το blog μοιάζει να είναι ένας συνδυασμός αυτών των δύο μορφών “ηθοποιητικής” γραφής (υπό τη μορφή “υπομνημάτων” ή αλληλογραφίας), αποκλειστικά στις περιπτώσεις που υπάρχει ένας λόγος περί του Εγώ, καθιστώντας δυνατή μία άρθρωση στοιχείων γραφής προς τον άλλον και της γραφής προς τον εαυτό του.


Foucault, Michel (2001), “L’ Écriture de Soi”, Dits et Écrits, 1954-1988, Volume II (1976-1988), Paris: Gallimard, pp. 1234-1249.




* Ο Φραγκίσκος Ζοζέ ντος Σάντος Μπράγκα γεννήτηκε το 1949 στη Βραζιλία. Σπουδάζει μουσική από δεκατριών χρωνών. Είναι πτυχιούχος Πανεπιστημίου Φιλολογίας και Μουσικής. Εκτός τούτου, φέρει το Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Επιχειρήσεων (ΜΒΑ) που απόκτησε το 1983 από το Ιδρυμα Getúlio Vargas. Είναι συνθέτης κομματιών πιάνου, μουσικής δωματίου, ορχήστρας και ηλεκτροακουστικής μουσικής. Γράφει άρθρα που προσεγγίζουν από ιστορικά και λογοτεχνικά θέματα μέχρι προτάσεις εκσυγχρονισμού της Νομοθετικής Εξουσίας και της Βραζιλιανής Πολιτείας. 
Παρακολούθησε το “Θερινό Σεμινάριο Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού για αλλοδαπούς Υποτρόφους του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων” στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης τον Ιούλιο του 2000. Πριν έξι μήνες, έλαβε μέρος στη Greek House-Ελληνική Εστία που βρίσκεται στην Κηφισιά, προάστιο της Αθήνας. Από τότε έως σήμερα, εμβαθύνει όλο και περισσότερο τις ελληνικές του γνώσεις υπό τον προσανατολισμό του Δασκάλου Αλεξάνδρου Ορφανίδη, προερχόμενου από το Ναύπλιο, ο οποίος παραδίδει μαθήματα Ελληνικών στη Μπραζίλια, πρωτεύουσα της Βραζιλίας. 
Είναι εραστής του ελληνικού Πολιτισμού, των αρχαίων μνημείων, των μεγάλων έργων λογοτεχνίας της αρχαιότητας, της μουσικής και μαγειρικής. 
Είναι συνταξιούχος από τη Γερουσία της Βραζιλίας ως σύμβουλος, διατηρώντας καλές σχέσεις με τους Βραζιλιάνους Γερουσιαστές για τους οποίους που και που γράφω ομιλίες. 
Είναι μέλος των: Διεθνής Ακαδημία της Lutèce, Paris, França· Familia Sancti Hieronymi, Clearwater, Florida, USA· Βραζιλιανή Ενωση της Ηλεκτροακουστικής Μουσικής· Βραζιλιανό Κολλέγιο της Γενεαλογίας· Ακαδημία Λογοτεχνίας του São João del-Rei και Ιστορικό και Γεωγραφικό Ινστιτούτο του São João del-Rei· Ιστορικό και Γεωγραφικό Ινστιτούτο της Campanha· Πολιτιστικό Ινστιτούτο Visconde do Rio Preto της Valença και Ακαδημία Λογοτεχνίας της Valença· Ακαδημία Λογοτεχνίας της Divinópolis· Ιστορικό και Γεωγραφικό Ινστιτούτο της Μπραζίλιας· Ακαδημία Λογοτεχνίας της Taguatinga· Ακαδημία Λογοτεχνίας της Barbacena, Ακαδημία Λογοτεχνίας της Formiga και Ακαδημία Λογοτεχνίας των Lavras.