ΒLOGS ΚΑΙ Ο FOUCAULT

Του Φραγκίσκου Ζοζέ ντος Σάντος Μπράγκα  

 

Ποια είναι η διαδικασία για να αναζητήσει κάποιος συγγραφέας το χωροδιάστημα ενός blog; Πολλοί είναι οι λόγοι που παρακινούν ένα άτομο να εκτεθεί ενώπιον των χρηστών του διαδικτύου. Αφού τα blogs έχουν ιδιάζουσες λογικές που ανήκουν σ’ αυτά, οι συγγραφείς τους εκτυπώνουν την καθεαυτήν προσωπικότητά τους. Αυτό που φαίνεται από δω και στο εξής εφαρμόζεται αποκλειστικά και μόνο στα blogs που να υπάρχει μία ομιλία περί του Εγώ, δηλαδή, όπου ο συγγραφέας εξασκεί τη σκέψη περί του εαυτού του.

Νομίζω πως ο Μichel Foucault είναι ένας από τους θεμελιώδεις συγγραφείς για το συλλογισμό μιας γραφής του ιδίου τους του εαυτού, την οποία ονομάζει “l’ écriture de soi”, τα ίχνη της οποίας ταύτισε στον ελληνο-ρωμαικό πολιτισμό του πρώτου και δεύτερου αιώνα μ.χ. Η έννοια τοιαύτης γραφής συνδέεται με τη συνεχή άσκηση μιας σκέψης περί του εαυτού του. Το τι η γραφή του ιδίου του εαυτού παρέχει είναι μία ομιλία περί του Εγώ, καθιστά δυνατό το σχηματισμό του Εγώ. Το Εγώ γεννιέται με το λέγειν και τη γραφή. Αυτήν τη γραφή, που είναι ένας τρόπος σχηματισμού του Εγώ, ο Foucault την ονομάζει “ηθοποιητική”, για να χρησιμοποιήσει ένα επίθετο που ικανοποιούσε τον Πλούταρχο.

Δύο είναι οι τρόποι που η γραφή του εαυτού του παίρνει στον ελληνο-ρωμαικό πολιτισμό.

Ο πρώτος σχηματιζόταν από τα “υπομνήματα” , που αποτελούνταν από σημειώσεις γραπτώς, προσωπικά τετράδια περιέχοντας μνείες, αποσπάσματα έργων ή συλλογισμοί που χρησίμευαν για “aide-mémoire” για την καθημερινότητα.

Ο άλλος τρόπος γραφής του εαυτού του αποτελείτο από την αλληλογραφία. Υπό τη μορφή “υπομνημάτων” στέλνοντάς τα σε άλλους, ή ακόμα όταν ο αποστολέας αλληλογραφούσε με κάποιον για να τον βοηθήσει, αυτή η επιστολή, και στις δύο περιπτώσεις, ήταν για το συγγραφέα ένας τρόπος εξάσκησης.

“Το να γράφεις είναι λοιπόν ‘να εκτίθεσαι’, να γίνει ορατό το πρόσωπό σου προς τον άλλον. Και γι’ αυτό χρειάζεται να κατανοήσεις πως η επιστολή είναι ταυτόχρονα ένα βλέμμα που κανείς απευθύνει στον παραλήπτη (όπου, από την επιστολή που λαβαίνει, αισθάνεται κοιταγμένος) και ένας τρόπος να δίνεται στο βλέμμα του απ’ ότι λέει περί του εαυτού του.” (Η μετάφρασή μου του Foucault, 2001: 1244) Δηλαδή, πρέπει να συμπίπτει το βλέμμα του άλλου μ’ εκείνο (το βλέμμα) που επιστρέφει στον εαυτό του.

Σ’ αυτό το σημείο είναι δυνατό να διαπιστώσουμε  την ανάγκη να διαθέτει ο συγγραφέας του blog ένα χαρακτηριστικό ρητορικό ρυθμό, συνοδευόμενο από κάποια ικανότητα πεποίθησης, είτε στις αυτοβιογραφικές αναφορές, είτε στις φαντασιώδεις συνεντεύξεις με επίσης φαντασιώδεις συνομιλιτές.

Αλλά γιατί αναφέρομαι στον Foucault για να μιλήσω γύρω από blog; Επειδή το blog μοιάζει να είναι ένας συνδυασμός αυτών των δύο μορφών “ηθοποιητικής” γραφής (υπό τη μορφή “υπομνημάτων” ή αλληλογραφίας), αποκλειστικά στις περιπτώσεις που υπάρχει ένας λόγος περί του Εγώ, καθιστώντας δυνατή μία άρθρωση στοιχείων γραφής προς τον άλλον και της γραφής προς τον εαυτό του.

Foucault, Michel (2001), “L’ Écriture de Soi”, Dits et Écrits, 1954-1988, Volume II (1976-1988), Paris: Gallimard, pp. 1234-1249.

* Ο Φραγκίσκος Ζοζέ ντος Σάντος Μπράγκα γεννήτηκε το 1949 στη Βραζιλία. Σπουδάζει μουσική από δεκατριών χρωνών. Είναι πτυχιούχος Πανεπιστημίου Φιλολογίας και Μουσικής. Εκτός τούτου, φέρει το Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Επιχειρήσεων (ΜΒΑ) που απόκτησε το 1983 από το Ιδρυμα Getúlio Vargas. Είναι συνθέτης κομματιών πιάνου, μουσικής δωματίου, ορχήστρας και ηλεκτροακουστικής μουσικής. Γράφει άρθρα που προσεγγίζουν από ιστορικά και λογοτεχνικά θέματα μέχρι προτάσεις εκσυγχρονισμού της Νομοθετικής Εξουσίας και της Βραζιλιανής Πολιτείας. 

Παρακολούθησε το “Θερινό Σεμινάριο Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού για αλλοδαπούς Υποτρόφους του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων” στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης τον Ιούλιο του 2000. Πριν έξι μήνες, έλαβε μέρος στη Greek House-Ελληνική Εστία που βρίσκεται στην Κηφισιά, προάστιο της Αθήνας. Από τότε έως σήμερα, εμβαθύνει όλο και περισσότερο τις ελληνικές του γνώσεις υπό τον προσανατολισμό του Δασκάλου Αλεξάνδρου Ορφανίδη, προερχόμενου από το Ναύπλιο, ο οποίος παραδίδει μαθήματα Ελληνικών στη Μπραζίλια, πρωτεύουσα της Βραζιλίας. 

Είναι εραστής του ελληνικού Πολιτισμού, των αρχαίων μνημείων, των μεγάλων έργων λογοτεχνίας της αρχαιότητας, της μουσικής και μαγειρικής. 

Είναι συνταξιούχος από τη Γερουσία της Βραζιλίας ως σύμβουλος, διατηρώντας καλές σχέσεις με τους Βραζιλιάνους Γερουσιαστές για τους οποίους που και που γράφω ομιλίες. 

Είναι μέλος των: Διεθνής Ακαδημία της Lutèce, Paris, França· Familia Sancti Hieronymi, Clearwater, Florida, USA· Βραζιλιανή Ενωση της Ηλεκτροακουστικής Μουσικής· Βραζιλιανό Κολλέγιο της Γενεαλογίας· Ακαδημία Λογοτεχνίας του São João del-Rei και Ιστορικό και Γεωγραφικό Ινστιτούτο του São João del-Rei· Ιστορικό και Γεωγραφικό Ινστιτούτο της Campanha· Πολιτιστικό Ινστιτούτο Visconde do Rio Preto της Valença και Ακαδημία Λογοτεχνίας της Valença· Ακαδημία Λογοτεχνίας της Divinópolis· Ιστορικό και Γεωγραφικό Ινστιτούτο της Μπραζίλιας· Ακαδημία Λογοτεχνίας της Taguatinga· Ακαδημία Λογοτεχνίας της Barbacena, Ακαδημία Λογοτεχνίας της Formiga και Ακαδημία Λογοτεχνίας των Lavras.